NİKTOFOBİ

NİKTOFOBİ 

(KARANLIK KORKUSU)

Niktofobi, karanlıktan aşırı derecede korkmaktır. Bu fobi çocuklar arasında çok yaygın olsa da her yaştan insanı etkileyebilir. Bu özel anksiyete bozukluğuna sahip kişiler uyumakta zorluk çekebilir, panik atak geçirebilir ve hava karardıktan sonra evden çıkmaktan kaçınabilirler. 

Bazen karanlık skotofobi (karanlık korkusu) veya ligofobi korkusu olarak adlandırılır. 

Niktofobisi olan kişilerde uyku sorunu, insomnia (uykusuzluk) olabilir, bu da gün içinde yorgunluğa ve bir işi sürdürmekte zorlanmaya neden olabilir. Çeşitli terapi türleri, bu bozukluğu olan çocuklara ve yetişkinlere yardımcı olabilir. 

Fobi nedir?

Spesifik bir fobi, bir tür kaygı bozukluğudur. Bu bozukluklar, yetişkinlerin ve çocukların aslında zararsız olan bir şeyden mantıksız, yoğun bir korku duymalarına neden olur. Fobileri olan insanlar, diğer birçok insanın korkutucu bulmadığı bir şeye aşırı, gerçekçi olmayan tepkiler verir. 

Niktofobi Ne Kadar Yaygındır?

Özellikle çocuklar arasında çok yaygındır. Bazı araştırmacılar, çocukların yaklaşık %45'inin alışılmadık derecede güçlü bir tür korkuya sahip olduğunu tahmin ediyor. Karanlık korkusu, 6 ila 12 yaş arasındaki çocuklar arasında en yaygın korkulardan biridir. Çocuklar genellikle ergenlik döneminde niktofobiyi aşar, ancak aşamayıp bu korkuyu aşamayıp yıllar boyunca sürdürenler de vardır. 

*Herkes bu tür fobilere sahip olabilir. Ancak kadınların belirli fobik bozukluklara yakalanma olasılığı daha yüksektir. 

Kimler Niktofobi Riski Altındadır?

Karanlıkta travmatik veya rahatsız edici bir deneyim yaşayan çocuklar ve yetişkinlerin, özellikle olay karanlıkta meydana gelmişse, bu tür fobiyi geliştirme olasılığı daha yüksektir. Bu korkunç deneyimin anıları, ışıklar söndüğünde veya karanlıkta olmayı düşündüğünüzde bile geri gelebilir. Bu, niktofobinin travma sonrası stres bozukluğunun (TSSB) bir parçası olarak gelişebileceği anlamına gelir. 

Niktofobi, korku filmi izledikten veya üzücü bir hikaye duyduktan sonra da gelişebilir. Siz (veya çocuğunuz) bu korkutucu görüntüleri kafanızda canlandırdığınızda, aynı zamanda etrafınızı göremeyecek kadar da karanlıksa, korku uyandıran nesnelerin gerçek olduğundan endişelenebilirsiniz. 

Aşağıdaki durumlarda herhangi bir spesifik fobik bozukluk geliştirme riskiniz artar:

-Depresyon

-Madde kullanımı

-Yaygın anksiyete bozukluğu

-Obsesif kompulsif bozukluk (OKB)

-Ailenizdeki diğer fobiler veya fobi öyküsü

-Panik atak veya panik bozukluğu 

Niktofobi sadece karanlıktan korkmakla ilgili değildir. Bu fobiye sahip çocuklar ve yetişkinler aslında göremediklerinden korkarlar. Karanlıkta birçok çocuk hayaletlerden, canavarlardan veya hırsızlardan korkar. Işıklar kapalıyken duydukları sesler konusunda endişelenebilirler. Karanlığın kendisinden korktukları kadar karanlıkta olandan da korkarlar.

Travmatik bir deneyim (gün içinde yaşanmış olsa bile) niktofobiye yol açabilir. Korkunç bir olayın anısı hava karardığında geri gelebilir ve aşırı bir tepkiye neden olabilir. 

Niktofobi'nin Tetikleyicileri Nelerdir?

Neredeyse herkes zaman zaman karanlıkta huzursuz veya rahatsız hisseder. Ancak belirli bir fobi, ara sıra ortaya çıkan bir korkudan daha fazlasıdır. Fobiler günlük yaşamın önüne geçer. 

Niktofobisi olan çocuklar ve yetişkinler, aşağıdaki durumlarda genellikle şiddetli kaygı yaşarlar:

-Karanlık bir yere girme (sinema salonu gibi)

-Yatmaya hazırlanmak

-Güneşin battığını görmek

-Karanlıkta olmayı düşünmek

-Geceleri uyumaya çalışmak

-Işıkları söndürmek

-Gece sahneleri olan bir film veya TV programı izlemek 

Belirtiler

Fiziksel Semptomlar şunları içerir:

-Yutma güçlüğü (disfaji) ve ağız kuruluğu

-Baş dönmesi ve baş ağrısı

-Aşırı terleme (hiperhidroz)

-Korku, felaket (korkunç) düşünceler ve panik atak duyguları

-Artan kalp hızı, kalp dışı göğüs ağrısı veya kalp çarpıntısı

-Yoğun duygular, karanlıkta ağlamak ve çığlık atmak

-Karanlık veya geceyi düşünürken mide bulantısı ve kusma

-Nefes darlığı (dispnea), nefes almada zorluk veya hızlı nefes alma 

-Titreme veya karıncalanma hissi 

Sebastian Salvo - Dyspnea

*Dispnea ya da nefes darlığı kişinin güçlükle nefes alıp vermesi halidir, yani nefes almada zorlanma demektir. Birçok hastalıkta görülebilen yaygın bir semptomdur. En sık görüldüğü tıbbi durumlardan bazıları; Anemi, yoğun egzersiz, kardiovasküler hastalıklar, hipertiroidi, obezite.

Duygusal belirtiler şunları içerir:

-Ezici endişe veya panik duyguları

-Durumdan kaçmak için yoğun bir ihtiyaç

-Kendinden kopma veya “gerçek dışı” hissetme

-Kontrolü kaybetmek veya deli hissetmek

-Ölebileceğini veya bilincini kaybedebileceğini hissetmek

-Korkunuz üzerinde güçsüz hissetmek

Sağlıkçılar Niktofobiyi Nasıl Teşhis Eder?

Bu fobiyi teşhis etmek için, destekleyici semptomlarınız (veya çocuğunuzun semptomları) hakkında, ne zaman başladıkları ve ne zaman ortaya çıktıkları da dahil olmak üzere sorular soracaklardır. Gün ışığında meydana gelmiş olsalar bile, yaşadığınız korkutucu veya travmatik deneyimler hakkında bilgi vermelisiniz. Sonrasında doktorunuz, resmi bir teşhis yapmak için Mental Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı, Beşinci Baskı (DSM-5)'teki belirli fobilerle ilgili tanı kriterlerini kullanabilir.

The Lady with a Lamp - Anton Semenov

Niktofobi'nin Komplikasyonları Nelerdir?

Niktofobi genellikle uykusuzlukla birbirini takip eder. Uyumakta güçlük çeken insanlar karanlık korkusu geliştirebilir ve karanlıktan korkan insanlar da genellikle uyumakta güçlük çekerler. Işıkları kapattıklarında veya hatta gözlerini kapattıklarında aşırı kaygı geliştirebilirler. 

-Karanlıktan kaçınmak için, niktofobisi olan insanlar ışıklar açıkken uyumaya çalışabilirler. Ancak ışıklar açıkken uyumak, dinlendirici bir uyku çekmeyi çok zorlaştırabilir.

Çok az uyku aşırı yorgunluğa neden olabilir. Tedavi edilmeyen niktofobi, özellikle korkularınız nedeniyle hava karardıktan sonra evden çıkmaktan kaçındığınızda, ilişkilerinizde ciddi sorunlara neden olabilir. 

*Uyku güçlükleri çocuğunuzun gelişimini engeller ve davranışsal veya öğrenme sorunlarına yol açabilir. Ayrıca çocuğunuzun büyümesini de etkiler. 

Niktofobisi olan insanlar için prognoz (görünüm) nasıldır?

Niktofobisi olan çoğu insan terapi ile iyileşir. Ancak görünüm, fobinin ciddiyetine bağlıdır. Şiddetli niktofobi ve diğer anksiyete bozuklukları olan kişiler, durumun iyileşmesi için çeşitli terapi türlerine ihtiyaç duyabilir. Sizin veya çocuğunuzun uzun süreli tedaviye ihtiyacı olabilir. 

Tedavi

-Gece lambasıyla uyumak, bazı çocukların ve yetişkinlerin karanlık bir odada daha rahat hissetmelerine yardımcı olabilir. Bazen, sadece biraz ışığa sahip olmak, niktofobisi olan kişilerin uykuya dalmasına ve uykuda kalmasına yardımcı olmak için yeterlidir. 

-Uykusuzluğunuz varsa, doktorunuz uyumanıza yardımcı olacak melatonin takviyeleri veya başka ilaçlar önerebilir. Sıkıntıya neden olan travmatik bir deneyim yaşadıysanız, doktorunuz duygularınızı anlamanıza ve bunları yönetmeyi öğrenmenize yardımcı olacak terapi veya danışmanlık önerecektir. Depresyonu tedavi etmek veya panik atakları kontrol etmek için ilaçlara da ihtiyacınız olabilir. 

Aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli terapi türleri, şiddetli karanlık korkusu olan insanlara yardımcı olabilir:

-Karanlık korkunuza nasıl tepki verdiğinizi değiştirmeyi öğrenmek için bilişsel davranışçı terapi (CBT)

-Duyarsız hale gelebilmeniz için sizi yavaş yavaş karanlığa maruz bırakmayı içeren maruz kalma terapisi. Bu terapiyi danışmanınızın gözetiminde yapmak önemlidir.

-Karanlık korkunuzu ve neden olduğu endişeyi yeniden düşünmenize yardımcı olan hipnoterapi

*Hipnoterapi, zihniniz sakin bir durumdayken rehberli gevşeme egzersizlerini içerir.

-Korkularınızı anlamanıza ve onları yönetmenize yardımcı olmak için psikoterapi veya konuşma terapisi

-Karanlıktayken kaygıyı kontrol etmenize yardımcı olacak yoga, nefes egzersizleri ve meditasyon gibi farkındalık egzersizleri