OLFAKTÖR REFERANS SENDROMU
OLFAKTÖR REFERANS SENDROMU (ORS)
Bu sendroma sahip insanlar sürekli kötü koku yaymaktan korkarlar. Olfaktör Referans Sendromu'nda, bazı kişiler aynı anda birden fazla obsesyona sahip olmasına rağmen, genellikle birkaç spesifik obsesyondan birine odaklanır.
>Ağız kokusu
>Anal koku
>Vajinal koku
>Koltuk altı kokusu
>Genel olarak vücut kokusu
>Kimyasal aroma
>Başkalarının kokunuza tepki verdiğine inanmak
Ors'li insanlar kötü koktuklarını düşünürler ama gerçekte kokmazlar. Kendi algıları ile diğer insanların algıları arasında derin bir uyumsuzluk söz konusudur. Koku endişeleri, önemli duygusal sıkıntıya neden olur. Kişinin günlük işleyişine müdahale eder.
Bazı Belirtiler
Ors'li kişiler vücut kokularının neden olduğu sıkıntıya tepki olarak aşırı tekrarlayan davranışlar (ritüeller veya zorlantılar olarak da adlandırılabilir) sergilerler. Bu davranışlara direnmek ve kontrol etmek genellikle zordur.
Yaygın aşırı davranışlar (yaşam boyu) şunları içerir:
-Kendini koklamak
-Fazla duş alma
(algılanan kokudan kurtulmak için)
-Sık kıyafet değiştirme
-Vücut kokusu hakkında güvence aramak, sorular sormak
-Diyet/olağandışı gıda alımı
-Sık diş fırçalama
-Çamaşır yıkama
-Vücut kokusunu diğer insanlarla karşılaştırmak
Diğer yaygın semptomlar:
-Algılanan kokuyu kamufle etmek
(örneğin; bol miktarda parfüm veya koku, deodorant, sakız, nane şekeri, gargara veya diş macunları kullanmak)
-Utanç duygusu
-Diğer insanların koku üzerine konuşması, kişiyi bu nedenle olumsuz şekilde dikkate aldığına dair inanç
-Sosyal kaygı ve sosyal kaçınma
-Kendine güvensizlik
-Anksiyete ve depresif ruh hali
-ORS semptomlarıyla baş etmek için alkol ya da uyuşturucu kullanımı
-İntihar düşüncesi ve davranışı
ORS ne kadar yaygındır?
İyi tespit çalışmaları yapılmamıştır ve genel olarak inanıldığından çok daha yaygın olması muhtemeldir. ORS, genellikle tanınmaz. Her yaştan, cinsiyetten, ırktan ve etnik kökenden insanı etkileyebilir.
Not: Genellikle ergenlik döneminde başlar.
Tedavi
ORS tedavileri iyi çalışılmamıştır. Bununla birlikte klinik deneyim ve tıp dergilerinde yayınlanan vaka raporları ve vaka serileri, vücut disformik bozukluğu (BDD) ve obsesif-kompulsif bozukluk (OKB) için kullanılanlara benzer tedavilerin yardımcı olabileceğini düşündürmektedir.
Beden Disformik Bozukluk: Beden dismorfik bozukluğu, temelde bir fiziksel kusuru olsun olmasın, veya hafif derecede bir fiziksel kusuru olduğu durumlarda, kişinin bu dış görünümü ile zihinsel olarak aşırı derecede uğraşması ve meşgul olması hali. (body dysmorphia disorder)
Serotonin geri alım inhibitörleri olarak adlandırılan ilaçlar (SRI'lar veya SSRI'lar olarak da bilinir.) Bunlar obsesif düşünceleri ve zorlayıcı davranışları durdurmasına yardımcı olan, bağımlılık yapmayan yaygın olarak reçete edilen ilaçlardır. Ayrıca genellikle depresyon, kaygı, başkalarının davranışlarının yanlış yorumlanması, düşük benlik saygısı ve diğer ORS semptomlarını hafifletir. Klinik deneyimlere göre, genellikle depresyon veya anksiyete gibi durumlar için kullanılanlardan daha yüksek SRI dozlarına (BDD ve OKB gibi) ihtiyaç duyulur.
Nöroleptik, adı verilen ilaçların bir SRI'ye eklendiğinde yardımcı olması mümkündür.
-Bilişsel-Davranışçı Terapi (CBT): Bu "şimdi ve burada" pratik tedavi, sorunlu ORS düşünce ve davranışlarını değiştirmeye yardımcı olur. CBT insanların tekrarlayan ve zaman alan davranışları (ritüeller) üzerinde daha iyi kontrol sahibi olmak; ve diğer insanların yanında daha rahat hissetmek gibi konularda katkı sağlayabilir. Kanıta dayalı yani (bilimsel araştırma çalışmalarıyla desteklenen) yayınlanmış bir tedavi kılavuzu (rehber) terapistlerin kullanması için mevcut değildir.
-Beden Disformik Bozukluğu için Bilişsel Davranışçı Terapi: Sabine Wilhelm, Ph. D., Katharine A. Phillips, MD ve Gail Steketee tarafından yazılan tedavi kılavuzu Doktora Guilford Press, New York tarafından yayınlanmıştır. Edinilen tecrübelere göre BDD için bu tedavi kılavuzu, tedavide sadece küçük değişiklikler yapılarak ORS tedavisine kolayca uyarlanabilir.
Bu tedaviler genellikle ORS meşguliyetlerini ve kişinin vücudunu koku için kontrol etmek gibi zorlayıcı davranışları iyileştirir. Yine bu tedaviler insanların sosyal durumlarda daha rahat hissetmelerine, daha az depresif ve endişeli hissetmelerine yardımcı olur. Bazı insanlar tek başına ilaçla veya yalnız BDT ile tedavi edildiğinde iyileşirken, diğerleri her iki tedaviyi aynı anda almaktan fayda sağlar. Daha şiddetli semptomlar için, genellikle hem ilaç hem de CBT ile tedavi önerilir.
Ek bilgi: Bazı kişiler KBB (kulak, burun, boğaz) doktorları, diş hekimleri, dermatologlar, cerrrahlar, gastroenterologlar ve jinekologlar gibi ruh sağlığı dışındaki klinisyenlerden koku endişeleriyle ilgili tedavi isterler. Hatta bazıları bademcik ameliyatı veya ter bezlerinin çıkarılması gibi ameliyatlara sahiptir. Bu tedavilerin etkinliği konusunda çok az bilimsel araştırma yapılmış olmasına rağmen yardımcı oldukları görülmemektedir. Bu nedenle bunlar gibi ruh sağlığı dışı tedaviler ORS için önerilmez.
Olfaktör Referans Sendromu ve Bromidrofobi
Zorlayıcı bakım ritüelleri her iki bozuklukta da yaygındır. Temel fark, bromidrofobisi olan kişilerin belirli bir takıntı geliştirme eğiliminde olmamasıdır. Bromidrofobide korku daha geneldir, koku alma referans sendromunda ise daha spesifiktir. Ek olarak, bromidrofobisi olan bazı insanlar kendilerinde olduğu kadar başkalarının da vücut kokularından korkarlar.
Ek olarak bu videolara göz atabilirsiniz
Yorumlar
Yorum Gönder